Dominikanie Sandomierz

•

identyfikacja wizualna

Tło

Dzięki inicjatywie biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża w 1223 roku założono w Krakowie pierwszy klasztor reguły św. Dominika, a w 1226 roku dominikanie osiedlają się przy kościele świętego Jakuba w Sandomierzu. Podstawowym materiałem była wypalana na miejscu cegła, z której w pierwszym etapie zbudowano budynek kościoła, a w niewielkim odstępie czasowym wzniesiono zachowane do chwili obecnej wschodnie skrzydło klasztorne. XIII-wieczny kościół i klasztor św. Jakuba to zespół kościoła i dwóch oddzielonych od siebie skrzydeł klasztornych, zbudowany z cegły o szczególnie bogatej dekoracji ścian elewacji północnej z portalem głównym.

Rok 1260 przyniósł tragiczne chwile, kiedy to 2 czerwca Tatarzy po zdobyciu grodu wymordowali mieszkańców Sandomierza, a podobny los spotkał także 49 dominikanów razem z ich przeorem Sadokiem. Po tym wydarzeniu do opustoszałego konwentu przybyli bracia zakonni z innych polskich zgromadzeń dominikańskich, a książę krakowski i sandomierski Leszek Czarny przyszedł dominikanom z pomocą, lokując Sandomierz na nowym miejscu. W 1286 roku nadał im w obrębie obwarowań miejskich plac, na którym mogliby w przyszłości wybudować kościół i klasztor, dający im schronienie na wypadek niebezpieczeństwa.

Dominikanie prowadzili ożywioną działalność gospodarczą m.in. posiadali swój młyn, a ich winnice słynne były w całej okolicy. Równocześnie wzrastał kult Męczenników Dominikańskich, a w XIV wieku odpusty ku ich czci ściągały tłumy pielgrzymów.

Zryw powstańczy 1863/64 roku był jednocześnie epilogiem działalności konwentu dominikanów przy kościele świętego Jakuba w Sandomierzu. Władze rosyjskie w odwecie za patriotyczną postawę duchowieństwa w powstaniu styczniowym, ukazem carskim z 9 XI 1864 zlikwidowały większość zgromadzeń zakonnych w Królestwie Polskim, w tym istniejący od 638 lat w Sandomierzu zakon dominikanów, który przeniesiono do pobliskiego Klimontowa. 20 lat później część klasztoru wykorzystano na koszary, a zdewastowane skrzydło południowe i część zachodniego rozebrano, używając lepiej zachowanych cegieł do remontu sandomierskiego ratusza.

2 czerwca 2001 roku, po 137 latach nieobecności, dominikanie powrócili do Sandomierza, a 8 maja 2012 roku została reaktywowana Dominikańska Winnica. Na powierzchni 10 arów, posadzono krzewy odmian: Bianka, Alden, Einset Seedless, Seyve Villard, Muscat Odeskij, Iza, Konkord Rosyjski, Aurora i Rondo. Winnicę założono przy wsparciu kilku jednostek samorządowych: Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego, Urzędu Miasta, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sandomierzu i Zespołu Szkół w Mokoszynie. Powrócono również do nazwy "Winnica Świętego Jakuba". Przez kolejne lata zwiększono ilość nasadzeń i obecnie jest to już 1 hektar. Pojawiły się nowe szczepy: Solaris, Regent, Zweigelt, Hibernal, Johanniter, Cabernet Cortis, Monarch, Seyval Blanc a ostatnio również Cabernet Sauvignon i Chardonnay. Wina z roku 2018 był pierwszymi, które stały się dostępne w sprzedaży. Dwa z nich zdobyły medale w międzynarodowym konkursie win "Galicja Vitis 2019".

Znak identyfikacyjny

Projekt: Justyna Czyżak, Maciej Kosiec OP i Grzegorz Dąbkowicz OP

Typografia i kerning: Justyna Czyżak

Pierwszym zadaniem, przed jakim stanęliśmy była kwestia zaprojektowania spójnego znaku, który identyfikowałby nie tylko klasztor i kościół dominikanów w Sandomierzu, ale także kilka instytucji organicznie związanych z jego działalnością. Nie jest łatwo pomieścić tak bogatą historię w jednym symbolu, a to przynajmniej z dwóch powodów: albo stanie się on bliżej nieokreślonym zbiorem nieprzystających do siebie elementów, albo potrzeba będzie ograniczyć się do jednego, podstawowego znaku i zaprojektować go jako kompletną całość, odrzucając przy tym pozostałe elementy jako mniej istotne. Problem był w tym, że wszystkie są istotne. Nie chcieliśmy tworzyć nienazwanego zbioru elementów bez tożsamości, ani też dokonywać arbitralnego wyboru najbardziej istotnego fragmentu tożsamości dominikanów w Sandomierzu. Poszliśmy zatem inną drogą.

Każdy kojarzy stare pieczątki PTTK, znaki zespołów sportowych, czy przypinki do szkolnych mundurków, na których pojawia się dużo mniejszych elementów zamkniętych w prosty obraz - czasem jest to tarcza, czasem coś w rodzaju pocztówki z danego miejsca. Uznaliśmy, że to dobry trop, warto go eksplorować i zobaczyć dokąd nas zaprowadzi. Koniec końców uzyskaliśmy spójny znak, który faktycznie wygląda jak tarcza bądź pieczątka i na pierwszy rzut oka wygląda po prostu jak schematyczne odwzorowanie zdjęcia kościoła i wzgórza klasztornego.

W skład logo wchodzą (od górnego lewego rogu):

• data założenia klasztoru - 1226 rok,

• wzgórze, na którym znajduje się klasztor, na którym pierwotnie było zlokalizowane miasto,

• zabytkowa romańska architektura z najstarszym kościołem w Sandomierzu i kaplicą braci męczenników,

• winorośl symbolizująca winnice, które dominikanie uprawiali tutaj od zawsze,

• kościół nosi wezwanie i znajduje się na szlaku św. Jakuba, stąd w tle pojawia się muszla,

• całość zamknięta jest w rdzawoczerwony okrąg, którego kolor przywołuje krew naszych braci, męczenników z Sandomierza, ale też jest kolorem wina i cegły, z której zbudowano to miejsce.

Znak jest elementem wspólnym i identyfikującym dla:

• Dominikanie Sandomierz

• Winnica Świętego Jakuba

• Kościół Świętego Jakuba

• Fundacja Świętego Jakuba (Fundacja Hereditas Sancti Iacobi).

Kolorystyka i liternictwo

Wspomnieliśmy już o "rdzawoczerwonym" czy "glinianym" kolorze, który pojawił się w identyfikacji nieprzypadkowo. Oznacza on zarówno kolor czerwonego wina, jak też nierozerwalnie związanym z architekturą romańską materiałem - cegłą. Został on także zainspirowany przez historię z roku 1260, kiedy to sandomierskie wzgórze zostało uświęcone krwią 49 dominikanów razem z ich przeorem, bł. Sadokiem. Wszystkie te elementy wiąże kolor czerwony, który ostatecznie został skomponowany z naturalnie dominikańskimi barwami - bielą i czernią (95%).

W typografii znaku wykorzystano szeryfową czcionkę Enriqueta, która została zaprojektowana w 2012 roku przez FontFuror. Charakteryzuje się ona sporą nieregularnością i wyrazistym charakterem. Została dobrana w odpowiedniej proporcji i ciężkości do krzywizn i szerokości linii znaku.

Akcydensy

Identyfikacja jest gotowa, ale wszystko, co może ona oznaczać jeszcze przed nami. Mamy nadzieje, że w najbliższym czasie będziemy się mogli pochwalić nie tylko projektami i graficznymi szablonami, ale konkretnymi realizacjami. Nie jest łatwo unieść i podjąć tak wielkie dziedzictwo. Pracy jest naprawdę sporo.